Michelangelo Buonarroti

Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni, 6 Mart 1475’te İtalya’da Arezzo yakınlarındaki Caprese’de altı kardeşin ikincisi olarak doğdu. Babası Ludovico di Leonardo Buonarroti Simoni bölge idari amiriydi. Floransa’ya göçleriyle Michelangelo, mermer madenciliği ve işlemesiyle ünlü küçük Settignano’da bir sütanneye verildi. Altı yaşında annesini kaybetti. Babası sanatla uğraşmasına taraftar olmasa da Michelangelo, babasının kanına girerek on üç yaşında Floransa'nın ünlü duvar ressamlarından Domenico Ghirlandaio’nun atölyesinde çıraklığa başladı. Boyanın ıslak sıva üstüne sürüldüğü fresk tekniğinin temellerini ve heykeltıraşlığı burada öğrendi. Asıl eğitimi desen çizimi alanında oldu. Ghirlandaio’nun atölyesinde sanatsal anlamda hızla gelişmişti. Üç yıllık bir eğitim süresi öngörülse de bir yıl dolmadan heykele yoğunlaşma kararıyla eğitimini yarım bıraktı.

Michelangelo’nun Floransa’daki çocukluk yıllarında iktidardaki Lorenzo de’Medici, San Marco Manastırı bahçesinde bulunan antik heykel koleksiyonuna sahipti. Ghirlandaio'dan evinde çalışması için iki öğrenci istemişti. Bu ayrıcalığa on dördündeki Michelangelo ve arkadaşı Francesco Granacci sahip oldu. Michelangelo, Medici’nin bahçesi için heykel ekibindeki Donatello’nun öğrencisi Bertoldodi Giovanni’nin gözetiminde çalışıyordu. Lorenzo de’Medici’nin en sevdiği, güvendiği ressamlardan biri oldu. Ghirlandaio’nun atölyesinden Medicilerin sarayına kalıcı bir misafir olarak geçti. Böylece Lorenzo de’Medici onun ilk büyük hamisi oldu. Michelangelo, üç yıllık saray döneminde ilk çalışmaları “Merdivenler Madonnası” ve “Kentaurosların Savaşı” konulu mermer rölyeflerini yaptı.

Lorenzo de'Medici'nin ölümünün ardından yönetim 1492'de oğlu Piero de’Medici’ye geçti. Michelangelo’nun saray günleri sona erdi. 1494’te Bologna’ya giderek soylu Gianfrancesco Aldovrandi’de yaklaşık bir yıl boyunca misafir oldu. Eşraftan Aldovrandi’nin yardımıyla kamudan ilk siparişini aldı. Dominiken mezhebinin kurucusu Aziz Dominikus'un mezarını heykellerle donatacaktı. Mezar anıtı için üç küçük “Aziz Petronius”, “Aziz Proculus” ve “Şamdan Taşıyan Melek” heykellerini yaptı. Bu erken dönem mezar heykelcikleri güçlü, anatomisi çalışılmış vücutlar ve ağır, dökümlü, süslü kıyafetlerle Michelangelo’nun tipik üslup özelliklerini gösteriyordu. 1496’da ilk Roma seyahatine çıktı. Roma sanatının antik güzelliğinin etkileri bu dönem eserlerinde görülüyordu. Figürlerinin kaslı vücut yapılarında ve anatomiye olan özel merakında bu etki belirginleşiyordu. Sarhoş bir şarap tanrısı olarak tasvir ettiği “Baküs” ve İsa’nın çarmıhtan indirildiği anı canlandıran “Pietà” Roma'daki ilk iki eseriydi.

Michelangelo 1501‘de şöhretli, saygın ve başarılı bir sanatçı olarak Roma’dan Floransa’ya döndü. Floransalı zengin kent soylulardan Meryem Ana’nın tasvirini içeren Tondo adı verilen iki daire şeklinde kabartmanın aralarında bulunduğu bir dizi sipariş aldı. Kutsal Aile temasını işlediği Tondo şeklindeki tek yağlıboya tablosunu da bu dönemde yapmıştı. 1503’te Floransa yönetimi, hükümet konağı Palazzo Vecchio’nun büyük salonuna şehrin tarihi konulu duvar resimleri yaptırma kararı almıştı. Ünlü ressam Leonardo da Vinci, daha önce 1440’ta Floransa’nın güneyindeki Anghiari’de gerçekleşmiş olan Milano Savaşı’nın freskini yapmakla görevlendirilmişti. Bu sefer Michelangelo’dan Floransalıların bir başka zaferinin, 1364 yılında Floransalıların Pisalılara karşı kazandığı Cassina Savaşı resmini yapması istenince, dönemin en ünlü iki sanatçısı aynı mekanda çalışmakla görevlendirilmiş oldu. Her ikisi de eserlerini tamamlayamamıştı. Görkemli Davud heykeli aldığı en önemli siparişti. Dört metreyi aşan dev boyutlardaki Davut heykelini 1504’te tamamlamıştı. Antik Çağ’dan beri bu boyutlarda, tek başına bir heykel yapılmamış olması bir yana Davud Floransa’da o güne kadar yapılmış tüm eserlerdekinden çok farklı tasvir edilmişti.

1505’te Papa II. Julius, Michelangelo’yu Roma'ya davet ederek kendisi için büyük bir mezar anıtı yapımı görevini verdi. Papa'nın diğer siparişleri anıt mezarın ertelemesine yol açacaktı. 1508’de Sistine Şapeli’nin tavan fresklerini yapmakla görevlendirmişti. Başpiskoposların devasa toplantı salonunun 500 metrekareyi aşkın tavanını Michelangelo, tek başına yaklaşık dört yılda bitirmişti. 1513’te Papa II. Julius’un ölümüyle anıt mezarının yapımı yeniden gündeme gelmişti. Michelangelo temel figür olan Musa heykelini 1516’da bitirebilmiş ancak mezar anıtı, Papa II. Julius’un ölümünden 32 yıl sonra 1545 yılında tamamlanabilmişti.

Michelangelo ilk mimari işlerini de Papalığın emriyle memleketi Floransa’da gerçekleştirdi. 1513’te Papa seçilen X. Leo halefi VII.Klemens ile Medicilerin sarayına yakın olan San Lorenzo Kilisesi için yeni düzenlemeler planlıyorlardı. Michelangelo’ya önce San Lorenzo Kilisesi’nin cephesini inşası görevi verildi. Bundan vazgeçilerek Medicilerin kilise kompleksindeki mezar şapeli ve kütüphane üzerinde çalışmaya başladı. Kütüphanenin giriş salonundaki merdiven projesi Michelangelo’nun tasarımına uygun olarak mimar Bartolomeo Ammannati tarafından bitirildi. San Lorenzo’daki aile mezarlığı için ise varolan Eski Mezarlığın tam karşısına Medici ailesinin diğer fertleri için Yeni Mezarlık inşaatı planlandı. Yan duvarlarda Medicilerden Lorenzo de’Medici ile kardeşi Giuliano de’Medici’nin mezarları yapılmıştı. Karşılıklı olan Lorenzo ve Giuliano figürlerinin bulunduğu lahdin üzerine de temsili olarak günün dört zamanını temsil eden iki kadın ve iki erkek figürü konulmuştu. Giuliano’nun üstünde Gece ve Gündüz, Lorenzo’nun üstünde Şafak ve Akşam’ı temsil eden figürler vardı. Mezar kompleksinin merkezini ise Madonna oluşturuyordu. Michelangelo’nun birçok eseri gibi Yeni Mezarlık da yarım kalmıştı.

Michelangelo Medici Şapeli için yaptığı heykellerin ardından 1534’de ömrünün son otuz yılını geçireceği Roma'ya yerleşti. VII. Klemens’in ölümünden sonra yerine geçen III. Paulus Michelangelo’yu hemen hizmetine aldı. Michelangelo’dan Sistine Şapeli’nin altar resmini yapmasını istedi. Michelangelo altar duvarını boyadan boya kaplayan “Son Yargı” sahnesine 1536’da başlayıp 1541’de tamamladı. Papa III. Paulus için Paolina Şapeli’ne iki büyük sahne resmi çizdi. Şapelin karşılıklı iki yan duvarında İsa’nın havarilerinden Paulus ile Petrus’un hayatından kesitler içeren büyük freskler yaptı. Michelangelo ikinci duvar resmini yaparken yetmiş beş yaşındaydı ve hastalık yüzünden çalışmasına sık sık ara vermek zorunda kalıyordu.

Michelangelo son yıllarında özellikle mimariye ağırlık vermişti. Papa III. Paulus’tan önemli görevler almıştı. Kapitol alanında yer alan Senato ve Konservatuvar Sarayları’nın konumunu değiştirmeden yapılara yeni birer cephe tasarlamıştı. Konservatuvar Sarayı’na karşılık sol tarafta üçüncü bir saray projesi yapmıştı. Projelerin büyük bölümü, Michelangelo’nun mimari işlerinin çoğunda olduğu gibi ancak ölümünden sonra tamamlanabilmişti. Papa III. Paulus’tan San Pietro Katedrali’nin tamamlanması ile ilgili aldığı görevde, Michelangelo dikkatini özellikle kubbe üzerinde yoğunlaştırmış ve yapının kubbesini tasarlamıştı. Michelangelo ölümüne kadar da bu projenin sorumlusu olarak kalmıştı.

Michelangelo, 18 Şubat 1564’te 89. yaşına giremeden Roma’da hayatını kaybetti.

Yararlanılan Kaynaklar;

Grömling, A., (2005). Michelangelo, Literatür Yayıncılık, İstanbul.

Spence, D., (2012). Büyük Ressamlar Michelangelo, İkinci Basım, Koleksiyon Yayıncılık, İstanbul.

Erdoğan, C.E., (2015). Sanatın Büyük Ustaları Michelangelo, Birinci Baskı , Hayalperest Yayınevi, İstanbul.

Lunday, E., (2013). Büyük Sanatçıların Gizli Hayatları, Beşinci Baskı, Domingo Yayınevi, İstanbul.

Vasari, G., (2013). Sanatçıların Hayat Hikayeleri, Birinci Baskı, Sel Yayıncılık, İstanbul.

Turani, A., (2010). Dünya Sanat Tarihi, On Dördüncü Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul.