Pablo Picasso

Pablo Ruiz Picasso, 25 Ekim 1881’de İspanya’nın Málaga kentinde doğdu. Doña Maria Picasso y López ve Don José Ruiz Blasco’nun ilk çocuğuydu. Babası ressam ve resim öğretmeniydi. Kendisine vaftiz edilirken Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Ruizy Picasso ismi verilmişti. 1901 yılına kadar her iki ebeveyninin soyadını taşımış, bu tarihten itibaren ise sadece annesinin soyadı olan Picasso’yu kullanmıştı.

Picasso, yaşamının ilk on yılını doğduğu kasaba Málaga'da geçirdi. On yaşındayken babasının resim öğretmenliği yapacağı İspanya’nın kuzeyinde bulunan La Coruña’ya taşındılar. Picasso babasının öğretmenlik yaptığı La Coruña’daki sanat okuluna başladı. Babası kısa zamanda oğlunun yeteneğini farkına varmıştı. Onu resme yetenekli olduğuna dair yüreklendiren ilk kişiydi. Picasso başlangıçta babasını örnek almış ve henüz 13 yaşında onun seviyesine ulaşmıştı.

Picasso 1895’te Barselona’daki La Lonja Güzel Sanatlar Okulu'na girdi. Babasına, bu okulda öğretmenlik önerilmiş, ailesi de böylece Barselona’ya taşınmıştı. Barselona’da ilk atölyesini kurdu. Burada ilk büyük yağlı boya tablolarını yaptı. 1895-96 tarihli “İlk Komünyon” tablosu, Barselona’da o güne dek gerçekleştirilen en önemli sergide yer almıştı. 1897’deki “Bilim ve Bağış” tablosu, Madrid’de Ulusal Güzel Sanatlar Sergisi’nde övgüyle karşılanmış ve Málaga’da bir yarışmada altın madalya kazanmıştı. Picasso, aynı tarihte Madrid’e taşındı. İspanya’nın en tanınmış sanat okullarından San Fernando Akademisi’ne girmişti. Oysa Akademi'den daha çok, Prado Müzesi’ni sık sık ziyaret ediyordu. Kısa süre sonra hastalığı nedeniyle buradan ayrıldı. Tamamen iyileşebilmek için İspanya’nın küçük bir dağ kasabası olan Horta de Ebro’da birkaç ay kaldı.

1899’da daha olgun ve yenilenmiş halde, modern fikirlere açık bir şehir olarak gördüğü Barselona’ya döndü. Barselona'da sanatçılar ve öncü aydınlar çevresine girdi. Uzun yıllar asistanlığını yapacak, yaşamı boyunca yanından ayrılmayacak sekreteri ve yakın dostu şair Jaime Sabartés, ressam Junyer-Vidal ve aynı stüdyoyu paylaşacağı Carlos Casagemas’la tanıştı. Picasso, 1900 yılında Barselona’da ilk kişisel sergisini de açmıştı.

Picasso, 1900’ün Ekiminde arkadaşı ve sanatçı dostu Casagemas ile ilk kez Paris'e gitti. Montmartre'da Casagemas ile aynı stüdyoyu paylaştı. Paris’te yaptığı ilk resmi, “La Moulin de la Galette”i bitirdi. Galerileri gezmeye başladı; Cézanne, Toulouse-Lautrec, Degas, Bonnard gibi ressamların yapıtlarını gördü. Aralıkta İspanya’ya döndü. Şubat 1901’de, Casagemas’ın, Paris’te mutsuz bir aşk ilişkisi yüzünden intiharı Picasso için ağır bir şok oldu. Arkadaşını kaybetmesi Picasso’yu, dolayısıyla da resimlerini oldukça etkiledi. Şehir hayatının karanlık yönlerini farkına varmaya ve ayyaş kadınları, dışlanmış insanları, yoksulluk ve sefalet içinde yaşayanları resmetmeye başladı. Dönemin akımlarına tamamen ters düşen özgün bir üslup geliştiriyordu.

Mayısta ikinci kez Paris'e gitti. Clichy Bulvarı’nda kendine bir atölye tuttu. İlk Paris sergisini tanınmış sanat simsarlarından Ambroise Vollard’ın galerisinde açtı. Resimlerinde yoksulluk, yoksunluk, yalnızlık ve yaşlılık konuları gitgide çoğalıyordu. Bu dönemde Picasso’nun tablolarında mavi tonlar ağırlıklıydı ve bunun sonucu olarak da bu dönem Picasso’nun “Mavi Dönem”i olarak adlandırılmıştı. 1902-1903'de Paris ve Barselona arasında gidip geldi. Bu arada Barselona’da kaldığı aylar boyunca Mavi Dönem’e ait en önemli resimlerini yaptı. Dostunun ölümünün doğrudan bir sonucu olan Mavi Dönem, 1901'in sonlarından 1904'ün sonuna kadar sürmüştü. Maviden dört yılı aşkın bir süre boyunca hiç vazgeçmeyen Picasso, dönemin sonlarına doğru resimlerinde, yeşil ve kırmızılara belli belirsiz fırça dokunuşları olarak yer verdi.

1904’te uzun bir süre kalacağı Paris’e taşındı. Montmartre'de Bateau-Lavoir atölyesine yerleşti. Yaşamını uzunca bir süre için paylaşacak olan Fernande Olivier’yle bu dönemde tanıştı. Resimlerinde yavaş yavaş yeni renkler; hafif bir pembe, sıcak kırmızı tonları ve diğer açık renkler belirmeye başladı. Fernande ve arkadaşları ile atölyenin yakınında, Montmartre’ın eteklerinde kurulmuş Médrano Sirki’ne sık sık gitmeye başlaması palyaçolar ve sirk sanatçılarını konu aldığı resimlerine esin kaynağı olmuştu. Temalarını gezgin sirklerin dünyasından almaya başlamıştı. Artık Picasso’nun resimlerinde Mavi Dönem’in dilenci ve yoksulları yerine bu gezgin insanlar rol alıyordu. Bu tema, Picasso'nun 1904'ün sonlarında, soytarılar, sirk çalışanları temalı resimlerinde, açık renk tonları ile pembe ve turuncu gibi renkler kullandığı Pembe Dönemi'nin ana motifiydi. Picasso, bu insanların sahnedeki ışıltılı halleri yerine, sahne arkasındaki günlük yaşamlarını, dinlenme molalarında düşüncelere dalmış biçimde oturuşlarını ya da değişken hallerini resmetti. Bu dönemde ilk defa, balmumu ve kilden modellediği bronz heykeller yapmaya başladı.

1907’de Picasso, Paris’te Etnografya Müzesi'ni ziyaret etmiş ve burada Afrika heykellerini incelemişti. Afrika sanatı Picasso için önemli bir ilham kaynağıydı. Afrika masklarının etkisi ile geometrik soyutlamayı bir araya getirdiği “Avignonlu Kızlar” adlı tablosu, Picasso'nun bir sonraki sanatsal dönemine giden yolu işaret ediyordu. Bu eserinden sonra Picasso'nun eserleri farklı bir Kübist tarzına doğru kaymıştı. Bu resmiyle yeni radikal biçimler yaratmasının ardından kübizm, o sıralarda tanıştığı Georges Braque ile Picasso’nun birlikte atıldıkları bir macera haline gelmişti. İki ressam, Cézanne'ın "doğa, silindir, küre ve konilerle işlenmelidir” ilkesini ileri götürerek yakın işbirliği içinde analitik kübizmi geliştirmişlerdi. Bu resimlerde gri, siyah, mavi, yeşil ve toprak boyasının farklı tonlarını kullanan ressamlar, nesneleri karmaşık ve bir kaç açıdan görünecek şekilde birbiri üzerine bindirilmiş opak ve saydam tabakalar halinde betimleyerek görüntüler elde ediyorlardı. Bu resimlerde doğal formlar geometrik şekillere, özellikle de silindir, kare ve konilere indirgenmişti.

Picasso, 1909’da birkaç ay kaldığı Horta de Ebro'da çalışmış ve bu gezi, sanat yaşamının en üretken dönemlerinden birini oluşturmuştu. Kübist biçemde manzaralar, kasaba resimleri, Fernande’ın portrelerini (Armutlu Kadın) yapmıştı. Kübist dönem Picasso için hızlı bir şekilde tanınması anlamına geliyordu ve Pigalle Alanı dolaylarındaki Clichy Bulvarı’nda çok daha büyük bir atölyeye taşındı. 1911’de Fernande’la ilişkisinde sorunlar baş göstermiş ve ayrılmışlardı.

1912’den itibaren sentetik kübizm ortaya çıkmış, Picasso ve Braque, sıradan nesneleri de içeren çeşitli malzemeleri ve üzerine resim yapılmış alanları birleştiren kolajlar ve asamblajlar yaratmışlardı. Bu birleşimle sık sık gitar ya da şişe gibi bilindik nesnelere benzeyen biçimler ortaya çıkmıştı. 1915'teki "Keman" gibi çalışmalarında Picasso, bu deneylerinin son noktasına ulaşmıştı.

1916’da Rus Balesi grubu ile tanışan Picasso, 1917’de bu grupla İtalya’ya gitti ve yeni bir bale için dekor ve kostümler tasarladı. Orada Rus balerin Olga Khoklova ile tanışmış ve bir yıl sonra Paris’te evlenmişlerdi. 1921’de oğulları Paul doğdu. Bale dünyası sayesinde, Picasso yüksek sosyete ile ilişki kurmuş ve Olga ile evliliği yaşam biçimini değiştirmişti. İtalya seyahati Picasso’yu özellikle de Roma, Napoli ve Pompei şehirleriyle klasik antik dönemden kalma yerlerle tanıştırmıştı. 1920’lerin başında gerçekçi olmayan anatomilere verdiği abartılı büyüklükte figürler yarattı. Resimleri iri ve orantısız figürleri içeriyordu. Picasso, figürlerini doğallıktan tamamen uzaklaştırarak, biçimlerle olan deneylerini sınırsızca sürdürdü. Biçimler üzerindeki denemeleri ve sanatsal araçları özgürce işleme tarzı gerçeküstücülerle yakın bir ilişki kurmasına neden oldu ve 1925’te düzenlenen ilk gerçeküstücü sergiye katıldı. Fakat kısa bir süre sonra bu grupla bağı zayıfladı ve kendi yolunda gitmeye karar verdi.

Picasso 1920’lerin ortalarından itibaren heykel ile ciddi olarak ilgilenmeye başladı. Bu alandaki deneyimlerini desenlere ve resimlere aktardı. Olga ile ilişkisinde anlaşmazlıklar baş göstermişti. Bu dönemde Marie-Thérèse Walter ile tanıştı. Marie, Picasso’nun sevgilisi ve portrelerinden bazıları için model olacaktı. Picasso, Marie-Thérèse’i uyurken ya da otururken resmediyordu. 1930’da Paris’in kuzeyindeki Gisors yakınlarında Boisgeloup Şatosu’na yerleşti ve Boisgeloup’da heykel atölyesi kurdu. Bu dönemde bir dizi heykel ve büst yaptı. 1935’te Marie-Therese ile Picasso’nun Maya diye bilinen kızları Maria de la Concepción doğdu.

1937’nin başlarında İspanya Hükümeti Picasso’dan Paris’te açılacak Dünya Fuarı’nın İspanya bölümünde yer alacak bir duvar resmi istemişti. 26 Nisan 1937’de İspanya İç Savaşı’nda Kuzey İspanya’daki bir Bask kasabası Guernica'ya yapılan hava saldırısı Picasso'nun konusunu oluşturdu. Picasso, Grands-Augustins Sokağı’ndaki yeni atölyesinde büyük boy duvar resmi Guernica üzerinde aralıksız çalıştı. Bu dönemde tanıştığı Yugoslav fotoğrafçı Dora Maar “Guernica” yapılırken birçok fotoğraf çekmişti. Dora, Picasso’nun birçok resmi içinde modellik yapacaktı.

Picasso Atlantik kıyısındaki Royan’da kurduğu stüdyo ve Paris arasında gidip gelerek yaşamını sürdürürken 1940’da Paris’in işgaliyle stüdyosuna gidemez oldu. Zamanını Paris’te Grands-Augustins Sokağı’ndaki stüdyoda geçirmeye başladı. Stüdyosunda sık sık ziyaretine gelen genç ressam Françoise Gilot ile tanıştı. 1940’ların sonunda Françoise Gilot ile birlikte Güney Fransa'nın Vallauris’deki La Galloise villasına taşındı. 1947’de Françoise, oğulları Claude'u, iki yıl sonra da kızları Paloma’yı dünyaya getirdi. Yeni sanatsal teknikler denemeye devam eden Picasso, onu uzun yıllar meşgul edecek seramikle de ilgileniyordu. Françoise, sanatçının bu dönem çalışmalarında sık sık yer almaktaydı.

1953’de François ile ayrılmalarından sonra Jacqueline Roque ile yaşamaya başladı. Jacqueline, Picasso’ya sık sık modellik yapacaktı. 1955’de Cannes yakınlarında bir 19. yüzyıl malikânesi olan La Californie’ye taşındılar. La Californie atölyesinde Picasso, “Cannes'daki Atölye resmi” ve “Jacqueline Atölye”de olmak üzere bir dizi atölye resmi yaptı. Burada eski ustaların yapıtlarına yöneldi ve eski ustalarla tanışması son dönem eserlerinin ana teması haline geldi. İspanyol saray ressamı Diego Velázquez’in 1656 tarihli ünlü resmi Las Meninas’ının çeşitlemelerini de yaptı.

1958’de La Californie atölyesinden ayrılıp Cézanne’ın da bir zamanlar yaşamış olduğu Aix-en-Provence’ın yakınlarındaki Sainte-Victoire Dağı’na bakan 14. yüzyıldan kalma Vauvenargues Şatosu’na taşındı. Resim dizileri üzerine uğraşını sürdürdü. Vauvenargues Şatosu’nda Edouard Manet’nin 1863 tarihli ünlü resmi "Kırda Öğle Yemeği" üzerine çeşitlemeler yapmaya başladı. Manet’nin Kırda Öğle Yemeği eserinden ürettiği çeşitlemelerde “ressam ve modeli” konusunu ele alıyordu.

1961'de son olarak Mougins’deki Nortre Dame de Vie villasına taşındı. Aynı yıl içinde Jacqueline Roque ile evlendi. Bu dönemde Jacqueline’in portresi üzerine çeşitlemelerini sürdürdü. Ömrünün sonlarında üretkenliği hiç olmadığı kadar artmış ve sayısız eser ortaya koymuştu. Bu dönemde sanat tarihinde işlenmiş, bilinen resim temalarıyla kendini sınırlamıştı. Ayrıca, ressam ve modelini gösteren geleneksel motifi daha çok kullanmıştı.

Pablo Picasso 8 Nisan 1973’de 91 yaşında Mougins'deki Notre Dame de Vie villasında hayatını kaybetti. 

Yararlanılan Kaynaklar;

Walther, I.F., (2005). Picasso, Birinci Basım, Taschen/Remzi Kitabevi, İstanbul.

Spence, D., (2012). Büyük Ressamlar Picasso, İkinci Basım, Koleksiyon Yayıncılık, İstanbul.

Buchholz, E.L. ve Zimmermann, B., (2011). Picasso, Literatür Yayıncılık, İstanbul

Lunday, E., (2013). Büyük Sanatçıların Gizli Hayatları, Beşinci Baskı, Domingo Yayınevi, İstanbul.

Gombrich, E.H., (2002). Sanatın Öyküsü, Üçüncü Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul.

Farthing, S., (2014). Sanatın Tüm Öyküsü, İkinci Baskı, Hayalperest Yayınevi, İstanbul.

Richard, L., (1999). Ekspresyonizm Sanat Ansiklopedisi, Üçüncü Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul.

Şenyapılı, Ö., (2003). Ressamlar ve Kadınları, Odtü Geliştirme Vakfı Yayıncılık ve İletişim A.Ş. Yayınları, Ankara.

Bell, J., (2009). Sanatın Yeni Tarihi, Birinci Baskı, NTV Yayınları, İstanbul.

Çev:Öztürk, Ş., (2015). Picasso, İkinci Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.