"Felsefe-Tıp-Hukuk" - Gustav Klimt

Gustav Klimt 1900 ile 1904 yılları arasında kendini üç sıra dışı resminden kaynaklanan bir skandalın içinde bulur. Hükümet 1894’te ona Viyana Üniversitesi’nin büyük salonunun tavan süslemesini sipariş etmiştir. Tabloların Felsefe, Tıp ve Hukuk Fakültelerinin alegorilerini temsil etmesi düşünülmüştür. Bilimin yüceltilmesine katkıda bulunması beklenen Klimt, tüm geleneksel kurallara meydan okuyan bir iş çıkarır. Bu üç resmin sergileneceği günlerde, üniversitenin seksen yedi üyesi eğitim bakanlığına görevin iptal edilmesi için dilekçe vermişlerdir. Klimt belirsiz ve karmaşık fikirler sunmakla suçlanmıştır.

Felsefe

Klimt bu üç resimden ilkinde Felsefe gizemli kozmik bir buluta sarılmıştır. Doğanın güçlerinin elinde acı çeken insan vücutlarının oluşturduğu sütunun karşısına, geriden güçlü biçimde ortaya çıkan, anıtsal kör bir sfenks dikilmiştir. Klimt ham hali ile Felsefe’yi halka sunduğunda akademi ve medya çevrelerince müstehcenlik ve sanatsal yetersizlikle suçlanmıştır. Aynı eserin daha önceki bir versiyonu ilk kez Paris’teki Dünya Sergisi’nde yer almış ve Paris'te birçok eleştirmence övgüyle karşılanmıştı. Sergide bir de ödül kazanmasına karşın Viyana’nın profesörleri bu tabloya karşı çıkmışlardır. Işığın karanlığa karşı zaferini anlatan bir resim önermişlerdir. Sanatçı ise onlara karanlığın ışığa karşı zaferini gösteren bir yapıt sunmuştur.

Tıp

Fakülte resimlerinin İkincisi olan ve yine bir skandala yol açan Tıp alegorisinde, yazgının parça parça ettiği beden yaşam ırmağında sürüklenmektedir. Bu ırmakta doğumdan ölüme yaşamın tüm evreleri bir araya getirilmiştir. Klimt yazgının egemenliği karşısında tıbbın iyileştirici güç olarak yetersizliğini vurgulamıştır. Bilimin hastalığı iyileştirmedeki yetersizliğini ortaya koymuştur. Sağlık tanrıçası Hygieia bile insanlara sırtını dönmüştür. Kamuoyu bu eseri derin bir endişe ve şaşkınlıkla karşılamıştır.

Hukuk

Üniversite için yapılan üçüncü resim Hukuk da Klimt Yunan efsanelerinde suçluları cezalandırmakta görevli yılan saçlı üç tanrıçanın (Gerçek, Adalet ve Yasa) eline düşen lanetlenmiş bir adamı betimlemişti. Çevresi yılanlarla sarılı tanrıçaların vereceği ceza, sekiz kollu bir canavarın ölümcül sarılışıydı. Bu çalışma da aynı ölçüde düşmanlıkla karşılanmıştı. Klimt parlamentoda tartışma konusu olmuştu. Ondan beklenen ışığın karanlık üzerindeki zaferini yansıtmak iken Klimt, insanoğlunun modern dünyada içinde bulunduğu güvensizlik duygusunu dile getirmişti.

Klimt tüm bu eleştirilere rağmen o yıl “Altın Balık” tablosunu tamamladı. Bu çalışmasında arkası dönük çıplak bir kadını resmetti. Bu tabloyu kendisini eleştirenlere bir cevap olarak yaptığı söylenmekteydi. Sert eleştiriler alan Klimt 1904’te aldığı ücreti iade etmeye ve karşı çıkılan yapıtlarını geri almaya karar vermişti. Uzun süren yazışmalardan sonra Bakanlık sonunda resimlerin haklarından vazgeçmiş ve Klimt de daha önce kendisine yapılan ödemeleri iade etmişti. Üniversite projesinin yarattığı skandaldan sonra, kamu görevlerinin sanatsal özgürlükle uyuşmadığını anlamış, bu tablolar devlet adına üstlendiği son çalışmaları olmuştu.

Tablolar İkinci Dünya Savaşı'nın tehlikelerinden korumak amacıyla Avusturya'nın güneyindeki Immendorf Şatosu'na taşınmıştı. Geri çekilen SS birliklerinin 5 Mayıs 1945'te çıkardığı bir yangın şatoyu içindekilerle birlikte kül etmişti. Bu yapıtlarla ilgi bilgiler siyah-beyaz fotoğraflardan ve Tıp tablosunun ana figürü Hygieia'nın renkli bir kopyasından elde edilebilmekteydi.

Altın Balık, 1901-1902

Klimt'in resimleri, geleneksel ikonografik simgeler taşımakla suçlanmıştı. Öğretim üyeleri her üç resimdeki Klimt’in gizli mesajlarından duydukları sıkıntıyı dile getirmişlerdi. Oysaki Klimt suçlamalarda bahsedilen dolaylı anlatımların aksine anlatmak istediğini direkt ve dolaysız biçimde resimlemişti.

"Felsefe" İçin Çalışma

"Hukuk" İçin Çalışma

"Tıp" İçin Çalışma

"Tıp" Ayrıntı

Yararlanılan Kaynaklar;

Neret, G., (2006). Klimt, Birinci Basım, Taschen/Remzi Kitabevi, İstanbul.

Çev:Kundakçı, D., (2004). Artbook Klimt Altın Renkli Bir Arka Plan ve Sezession, Birinci Baskı, Dost Kitabevi, Ankara.

-----------. Klimt, Birinci Baskı, Boyut Yayın Grubu, İstanbul.